Letonyalı Bir Şair, Yan Rainis/ Mehmet Bardakçı

Yan Rainis (11 Eylül 1865-12 Eylül 1929) Leton şair ve yazar.

Rainis takma adlı Jānis Pliekšāns, Letonyalı bir şair, oyun yazarı, çevirmen ve politikacıdır.

Rainis’in eserleri arasında klasik Uguns un nakts ( Ateş ve Gece , 1905), Indulis un Ārija ( Indulis ve Ārija , 1911) oyunları ve Goethe’nin Faust’unun saygın bir çevirisi yer alıyor. Eserleri edebi Letonya dili üzerinde derin bir etkiye sahipti ve ana eserlerinde kullandığı etnik sembolizm Letonya milliyetçiliğin merkezinde yer alıyordu.

Rainis, “Varslavāni” çiftliğinde dünyaya geldi, Dunava Jēkabpils belediyesinde çalıştı. Babası Krišjānis Pliekšāns, tarla kiralayıp işleten çiftçiydi . Annesi Dārta, Née Grikovska idi ve iki kız kardeşi Līze ve Dora’dır. Riga Şehir Spor Salonu’ndaki eğitimi sırasında, tanınmış bir Letonyalı komünist olan Dora Pliekš Dorane’nin gelecekteki kocası Pēteris Stučka ile tanıştı ve arkadaş oldu.

Rainis , Pēteris Stučka ile aynı odayı paylaştığı St. Petersburg Üniversitesi’nde hukuk okudu. Bir öğrenciyken, Rainis zaten halk şarkıları topluyor, hiciv ve lirik şiir yazıyor ve edebi çeviriler yapıyordu. Stučka ile birlikte epigramlar ve hiciv, Mazie dunduri (Küçük Gadflies) koleksiyonunu düzenledi ve üçüncü All-Latvian Şarkı Festivali hakkında Apdziedāšanas dziesmas (Mocking Songs) yayınladı. Ancak iki adam daha sonra sosyalist ve komünist ideolojiler arasındaki farklılıklar nedeniyle ayrılacaktı.

Çalışmalarını tamamladıktan sonra, Vilnius bölge mahkemelerinde ve Jelgava’da Andrejs Stērsts ile çalıştı. Rainis , Dienas Lapa (Günlük Sayfa), Tēvija (Anavatan) ve Letonca Konuşma Sözlüğü’nü yazdı.

1891’den 1895’e kadar Rainis, Dienas Lapa (Günlük sayfa) editörlük yaptı. Dienas Lapa sahnesi çoğunlukla Yeni Akım olarak bilinen bir grup genç Letonyalı liberal ve sosyalist aydından oluşuyordu . 1893’te İkinci Enternasyonal kongresine katıldıktan sonra Rainis, “Dienas Lapa” daki sosyalist ideolojiyi ve sosyalist olayların haberlerini vurgulamaya başladı. Letonya sosyalizminin babası olarak tanınır. Bu dönemde, Yeni Akım’da aktif olan bir başka Letonyalı şair ve oyun yazarı olan Aspazija (Elza Pliekšāne, Rozenberga doğumlu, takma adı) ile tanıştı.

Sosyal eleştirilerinden ve çeşitli reformlar yapılmasından dolayı Yeni Akım bereketli bir hareket olarak görülüyordu ve Çarlık çöküşüne konu oldu. 1897’de Rainis tutuklandı ve önce Pskov’a , sonra Vyatka guberniya’ya (şimdi adı Kirov Oblast ) sürüldü. Bu sürgün süresinde, Bu dönemde Rainis Faust ve diğer klasikleri çevirdi.

*

GÜCÜMÜN KAYNAĞI

Umutsuzluk kaçar türkülerimden
Ölüm orada yer bulmaz kendine.
Orada umut, direniş ve güç
Ateş, inat ve öfke.

Nasıl basardın bunu, şu günlerde
Acı kapı kapı dolaşmadayken?
Gelecek düşüncesidir koruyan beni
Emekçi halktır bana güç veren

Yan Rainis

Çeviri : Ataol Behramoğlu